Özet
Şebname: Mollanasrettin’den Önce Çıkan Mizah Gazetesi
Pervane MEMMEDLİ
19. yüzyılın 90’lı yıllarında, Güney Azerbaycan’ın Tebriz kentinde 1892 yılından itibaren Şebnâme adlı küçük boyutlarda basılı örnekler görünmeye başlamıştır. Onun sayfalarında halkı rahatsız eden toplumsal sorunlara değinilir, mevcut yapıdaki eksiklikleri eleştiren yazılara yer verilirdi. Gizli şekilde basılan Şebnâme, adeta geceler kapılara ve duvarlara asılırdı. Sabah olunca da ahalinin kalabalık olduğu çarşı, okul ve medreselerde yayılır, eleden ele dolaştırılırdı. Geceler ve gizlice yayınlandığı/dağıtıldığı için de ‘gece yazıları’ anlamına gelen Şebnâme adlandırılmıştı.
Anahtar sözcükler: Şebnâme, Mollanasrettin, Türkçe, Mizah, Tebriz, Azerbaycan.
چکیده
شبنامه: نشریه طنزی که 14 سال پیش از ملانصرالدین منتشر میشد
دکتر پروانه ممدلی
در دهه نود قرن 19، در شهر تبریز آذربایجان و از سال 1892 نمونههای چاپی با ابعاد کوچک با نام شبنامه منتشر میشد. در صفحات این نشریه، به مشکلات اجتماعی مردم اشاره شده و نوشتههای انتقادی علیه ایرادات و نواقص ساختار موجود به چاپ میرسید. شبنامه که به صورت مخفیانه منتشر میشد، شبانه به در و دیوار نصب میگردید و صبح آن روز در بازار، مدارس و اماکن عمومی پخش و دست به دست میگردید. از آنجایی که این نشریه شبانه و به صورت مخفیانه منتشر میشد، نام شبنامه بر خود گرفته بود.
کلیدواژهها: شبنامه، ملانصرالدین، ترکی، طنز، تبریز، آذربایجان
قایناقلار:
آخوندزاده، میرزه فتحعلی (2004). بدیعی و ادبی-تنقیدی اثرلری، حاضیرلایان: چاشیاوغلو، باکی.
سردارینیا، صمد (1379). مشاهیر آذربایجان، (فارسجا)، تبریز.
صدقی، محمدتقی (الیازما). مشهدی قوربانعلییه مکتوب، آذربایجان الیازمالار انستیتوسو، ف. 20، س.و. 24.
صدقی، محمدعلی (الیازما). ترجمه حالیم، آذربایجان الیازمالار انستیتوسو، ف. 20، س.و. 4.
کسروی، احمد (1333). تاریخ مشروطه ایران، (فارسجا)، تهران.
محمدقلیزاده، جلیل (1967). خاطیراتیم، اثرلری، اوچونجو جیلد، باکی.
میر احمدوف، عزیز (1980). آذربایجانین ملانصرالدینی، باکی.
Edvard Browne (1914). The Persian Press and Poetry of Modern Persia, Cambrige.