Rus İmparatorluğundaki İlk Müslüman Ruhanî İdaresi – Sevinç REHNULLAH

Özet

Rus İmparatorluğundaki İlk Müslüman Ruhanî İdaresi

Sevinç REHNULLAH

Rusya, Müslümanların yaşadığı toprakları işgal ettikten sonra burada Hıristiyanlaştırma politikası yürütmüştür. Hıristiyan dinini kabul etmeyenler ise toplu şekilde imha edilmeye çalışılmış, takip ve baskılara maruz kalmıştır. II. Yekaterina’nın yönetimi döneminde bu politika degiştirilerek camilerin inşa edilmesi, Kuran’ı-Kerim’in basılması ve ruhanî (dinî) idarelerin kurulması gibi fealiyetler gerçekleştirilmiştir. Bu politik fealiyetlerin, Müslümanları, özellikle de ruhanî liderleri kendi tarafına çekmek için yapıldığı söylenebilir. Rus İmparatorluğu topraklarında ilk olarak 22 Eylül 1788 yılında Ufa’da “Orenburg Müslüman Ruhanî İdaresi” oluşturulmuştur. Bunlar Rusya’nın gelecekte kendi egemenliğine geçirmek istediği komşu Müslüman halkların bağımsızlıklarından kolaylıkla vazgeçmeleri için alınan önlemlerdi. Şöyle ki, Rus İmparatorluğu Müslümanları yönetmek için halkın önde gelen, hak ve yetkileri ellerinden alınmış ruhanî öncülerini kendi kontrolünde bulundurmak istemiştir.

 Anahtar sözcükler: Rus İmparatorluğu, İslam, Ruhanî İdaresi, Müslümanlar.

چکیده

نخستین اداره روحانیون مسلمان در امپراتوری روس

سئوینج رهن‌الله

روسیه پس از اشغال سرزمین‌های مسلمان‌نشین، سیاست مسیحی‌سازی را در این مناطق آغاز می‌کند. کسانی که حاضر به پیروی از دین مسیحیت نمی‌شوند، یا بطور دسته‌جمعی از میان برده شده و یا تحت تعقیب و فشار قرار می‌گیرند. اما در دوره حاکمیت یکاترینای دوم، این سیاست دچار تغییر شده و فعالیت‌هایی مانند تأسیس مساجد، چاپ قرآن کریم و تأسیس ادارات روحانی (دینی) انجام می‌گیرد. هدف از این گونه فعالیت‌های سیاسی، جذب مسلمانان و به ویژه رهبران دینی به سوی امپراتوری روس بود. در سرزمین‌های امپراتوری روس برای اولین بار در 22 سپتامبر 1788 در شهر اوفا، «اداره روحانی مسلمانان اورنبرگ» تأسیس شد. این‌ها تدابیری بود در جهت چشم‌پوشی هرچه آسان‌تر مسلمانان همسایه از استقلال خود در آینده. بطوری که امپراتوری روس به منظور حکومت بر مسلمانان، قصد داشت رهبران روحانی پیشرو را بدون آن که اختیار عملی داشته باشند، تحت کنترل خود درآورد.

کلیدواژه‌ها: امپراتوری روس، اسلام، اداره روحانی، مسلمانان.

ABSTRACT

After having occupied the territories lived by Muslims, Russia began to pursue a policy of Christianizing. People who didn’t adopt Christianity were killed on large-scale, exerted pressure and victimized. Catherine II changed this policy during her reign; she had mosques built, published Quran, established religious offices, especially, attracted ecclesiastical leaders’ attention to herself. The first ecclesiastical office in the territory of the Russian Empire was established in Ufa under the name “Ecclesiastical office of Orenburg” in 22 September, 1788. Pursuing this policy, Russia was taking measures on making neighbor Muslim nations renounce their independence easily, who were aimed to enthrall. Actually, for the purpose of leading the Muslims, the Empire wanted to take under control and manage the distinguished ecclesiastical leaders, whose rights and authorities were deprived.

 Key words: Islam, Empire, Spiritual Administration, Muslims.