Hazar Türkleri ve Müslümanlarla Savaşları- Murtaza HÜSEYNİ

Özet

Hazar Türkleri ve Müslümanlarla Savaşları

Murtaza HÜSEYNİ

Hazarlar, Kafkasya ve bugünkü Rusya’nın güneybatı bölgelerinde, özellikle de Müslümanların fetihleri döneminde İdil nehri yakınlarında yaşayan halkların en önemli ve en güçlülerinden biri idi. Hazarlar Kafkasya ve kuzeybatı İran’ın bazı bölgelerinde, özellikle de Azerbaycan’da Hilafet hakimiyetine karşı birçok küçük ve büyük savaşlara girmiş ve sonunda bir yandan İslam ordusunun darbeleri, öte yandan ise Bizans ordularının saldırıları sonucunda devlet ve siyasî güçlerini kaybetmişler. Hazarların siyasî hayatındaki en önemli husus, İslam ve Hıristiyanlık propagandalarının baskısından kurtulmak için üçüncü yol olarak Museviliği kabul etmeleri olmuştur. Hazar devleti yıkıldıktan sonra, Hazarlar diğer halklar arasında ve çeşitli bölgelere dağılarak, başka milletler arasında asimile oldular. Nitekim bugün “Hazar” adıyla bağımsız bir kimlik ve kültür bulunmamaktadır.

Anahtar sözcükler: Hazar Türkleri, Müslümanlar, İslam, Araplar, Savaş. 

چکیده

تورکان خزر و نبردهای آنان با مسلمین

سید مرتضی حسینی

خزران از جمله مهمترین و قدرتمندترین اقوام ساکن قفقاز و جلگه‌های جنوب غرب روسیه امروزی به خصوص حوضه رود ولگا در دوره فتوحات مسلمین بودند. خزران در قسمت‌هایی از قفقاز و شمال غرب ایران به ویژه آذربایجان چندین نبرد بزرگ و کوچک با سپاهیان دستگاه خلافت انجام داده و سرانجام هم از سویی بر اثر ضربات سپاه اسلام و از سوی دیگر بر اثر حملات لشکریان رم شرقی، شیرازه دولت و حیات سیاسی آنان از هم پاشید. مهمترین مسئله در حیات سیاسی آنان گروش به آئین یهودیت به عنوان راه سومی جهت رهایی از فشار تبلیغی اسلام و مسیحیت بود. بقایای خزران پس از فروپاشی دولت خزر، در میان اقوام و سرزمین‌های دیگر پراکنده شده و اکثرشان دچار استحاله فرهنگی در میان اقوام و ملل دیگر شدند چنانکه امروزه هویت و فرهنگی مستقل با عنوان «خزر» وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها: ترکان خزر، مسلمین، اسلام، اعراب، نبرده