Azerbaycan Yazma Nüshalar Enstitüsü’nde “Dürre-yi Nâdire” Nüshaları

Özet

Azerbaycan Yazma Nüshalar Enstitüsü’nde “Dürre-yi Nâdire” Nüshaları

Rana MEMMEDVA

18-ci yüz ilin ünlü filolojisti Mirza Mehdi Xan Esterabadî, Tarix-i Cahangüşa-yi Nadirî, Düre-yi Nadire ve İnşa kimi ünlü tarixî eserlerin müellifi olub, bu eserlerde Nadir Şah’ın hakimiyeti döneminin (1736-1748) önemli olaylarına yér vérmişdir. O ayrıca Emir Elişir Nevayî’nin eserlerine dayanaraq Türkçe (Çağatay)- Farsça Senglax sözlüyünün ve Mebaniyü’l-Lüga başlıqlı dilbilgisi eserinin yazarıdır. Tövrat ve İncil kitabları da Nadir Şah’ın emri ve Mirza Mehdi Xan’ın denetimiyle Farscaya çévrilmişdir. Bu meqalede, Azerbaycan Millî Elmler Akademisi Elyazmalar Enstitusunda bulunan Mirza Mhedi Xan Esterabadî’nin telif étdiyi Düre-yi Nadire’nin yazma nüsxleleri incelenmişdir.

Anahtar sözcükler: Yazma Nüsxeler, Mirza Mehdi Xan Esterabadî, Düre-yi Nadirî, Senglax, Azerbaycan. 

چکیده

نسخ خطی «دره نادره» تألیف میرزا مهدی خان استرآبادی در انستیتوی نسخ خطی فرهنگستان ملی علوم آذربایجان

دکتر رعنا محمدووا

میرزا مهدی خان استرآبادی فیلولوژیست مشهور قرن ۱۸ میلادی مؤلف آثار تاریخی معروفی از جمله تاریخ جهانگشای نادری، دره نادره و انشاء می‌باشد که در آن‌ها به بیان حوادث دوران نادر شاه افشار در سال‌های زمامداری وی از سال ۱۱۴۸ـ۱۱۶۰ﮬ. ق/ ۱۷۴۸ـ۱۷۳۶ م. پرداخته شده است. او به تألیف فرهنگ لغت ترکی (جغتایی) ـ فارسی تحت عنوان سنگلاخ نیز همت گماشت که بر اساس آثار امیرعلیشیر نوایی و کتاب دستور زبان ترکی جغتایی “مبانی اللغت” نوشته شده است. کتاب‌های “تورات” و “انجیل” به دستور نادرشاه تحت سرپرستی و هدایت میرزا مهدی خان استرآبادی به زبان فارسی ترجمه شده است. در این مقاله، نسخ خطی کتاب «دره نادره» تألیف میرزا مهدی‌خان استرآبادی در انستیتوی نسخ خطی فرهنگستان علوم جمهوری آذربایجان مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها: نسخ خطی، میرزا مهدی‌خان استرآبادی، دره نادری، سنگلاخ، آذربایجان.

منابع/Qaynaqlar

استرآبادی  میرزا مهدی خان. تاریخ جهانگشای نادری. به اهتمام عبدالله انوار. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ١٣٧٧.

استرآبادی  میرزا مهدی خان. دره نادره. به اهتمام صیاد جعفر شهیدی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱٣۸۴.

بهار محمد تقی. سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی. در ٣ جلد، جلد اول. تهران: زوار، ١٣۸۱.

برتلس ی.ا. آثار منتخب. تاریخ ادبیات فارسی-تاجیکی. مسکو، ۱۹۶٠ (به زبان روسی).

فرهنگ فارسی. دکتر محمد معین. در ۶ جلد، جلد پنجم. تهران: امیر کبیر، ۱٣۸۲.