Varliq dergisi Varliq Dergisi
Özet
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosunun Tarihi, Misyonu ve Çöküşü
Dilgam AHMED
Bu makalede, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti parlamentosunun hangi koşullarda açıldığı ve onu oluşturan zaruretin nelerden ibaret olduğu dönemin kaynaklarına dayanarak araştırılıp Müslüman doğu ülkelerinde gerçekleşen bu eşsiz olayın basındaki yansımaları dönemin basın organları incelenerek değerlendirilmiştir.
Ayrıca Azerbaycan Parlamentosu’nun yapısı, Türk olmayanların Meclis-i Mebusan’da temsil hakları, ilk toplantının gündem konuları gibi meseleler incelenmiş; Azerbaycan Cumhuriyeti’nin işgali sırsasında parlamentonun son toplantısında verilen tarihî karar ele alınmıştır.
Anahtar sözcükler: Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Parlamento, Meclis-i Mebusan, Mehmet Emin Resulzade, Ali Merdan Bey Topçubaşev, Hasan Bey Ağayev.
Xülasə
Azәrbaycan Demokratik Cümhuriyyәti Parlamentinin Tarixi, Missiyası vә Çöküşü
Dilqәm ӘHMӘD
Bu mәqalәdә, Azәrbaycan Demokratik Cümhuriyyәti parlamentinin hansı şәraitdә açıldığı vә onu yaradan zәrurәtin nәlәrdәn ibarәt olduğu dönәmin qaynaqlarına dayanaraq araşdırılıb müsәlman şәrq ölkәlәrindә gerçәklәşәn bu eşsiz hadisәnin mәtbuatdakı yansımaları dönәmin mәtbu orqanları incәlәnәrәk dәyәrlәndirilmişdir.
Ayrıca Azәrbaycan Parlamentinin strukturu, türk olmayanların Mәclisi- Mәbusanda tәmsil haqları, ilk toplantının gündәm mövzuları kimi mәsәlәlәr incәlәnmiş; Azәrbaycan Cümhuriyyәtinin işğalı sırsasında parlamentin son toplantısında verilәn tarixi qәrar әlә alınmışdır.
Açar sözlər: Azәrbaycan Demokratik Cümhuriyyәti, Parlament, Mәclisi-Mәbusan, Mәhmәt Emin Rәsulzadә, Әli Mәrdan Bәy Topçubaşev, Hәsәn Bey Ağayev.
Abstract
Parliament of the Democratic Republic of Azerbaijan: History, mission and its fall
Dilgam AHMAD
In this article; The environment and conditions of the establishment of the Parliament of the Democratic Republic of Azerbaijan and the necessity of its establishment have been examined based on the sources of that period, and the reflection of this unique event among the Islamic-Eastern countries has been analyzed based on the press of that period. Also, while examining issues such as the structure of the Parliament of Azerbaijan, the right to represent non-Turks in the Assembly of Delegates, and the agenda of the Parliament in the first session; The historical vote of the parliament during the occupation of the Republic of Azerbaijan has been evaluated.
Key words: Democratic Republic of Azerbaijan, Parliament, Assembly of Envoys, Mohammad Amin Rasulzadeh, Ali Mardan Beg Topchobashov, Hasan Beg Aghayev.
چکیده
پارلمان جمهوری دموکراتیک آذربایجان: تاریخ، رسالت و سقوط
دیلغم احمد
در این مقاله؛ محیط و شرایط تأسیس پارلمان جمهوری دموکراتیک آذربایجان و ضرورت تأسیس آن بر اساس منابع آن دوره بررسی شده و بازتاب این حادثه بی‌نظیر در میان کشورهای اسلامی-شرقی بر اساس مطبوعات آن دوره تحلیل گشته است.
همچنین ضمن بررسی موضوعاتی چون ساختار پارلمان آذربایجان، حق نمایندگی افراد غیر ترک در مجلس مبعوثان و دستورکار پارلمان در اولین نشست؛ رأی تاریخی پارلمان در اثنای اشغال جمهوری آذربایجان مورد ارزیابی قرار گرفته است.
کلیدواژه‌ها: جمهوری دموکراتیک آذربایجان، پارلمان، مجلس مبعوثان، محمدامین رسولزاده، علی مردان بگ توپچوباشوف، حسن بگ آقایف.
منابع/Qaynaqlar
“Azәrbaycan” qәzeti, 8 dekabr 1918, Sayı 59.
“Azәrbaycan” qәzeti, 9 dekabr 1918, Sayı 60.
“Yeni Qafqasiya” jurnalı, 27 aprel 1923, Sayı 15.
Azәrbaycan Xalq Cümhuriyyәti (1918-1920) Parlament (İstenoqrafik Hesabatlar) (1998), 1-ci cild, Bakı.
HÜSEYNOV, Şirmәmmәd (2017). Azәrbaycan qәzetindә parlament hesabatları vә şәrhlәr, Bakı.
TAHİRZADӘ, Әhmәd (2018). Azәrbaycan Cümhuriyyәti (1918-1920), Qısa tarixi öçerk, Bakı.
Dilgam AHMADOV
https://orcid.org/0000-0002-9406-1327
İstanbul Üniversitesi, Cumhuriyet Tarihi Anabilim Dalı, Doktor Adayı.
E-Posta: dilgamahmadov@gmail.com
Yazı Bilgisi:
Alındığı Tarih: 25 Aralık 2021
Yayına Kabul edildiği tarih: 10 Şubat 2022
E-yayın tarihi: 30 Mart 2022
Çıktı sayfa sayısı: 17
Kaynak sayısı: 6
