Varliq dergisi Varliq Dergisi

Varlıq (Varlık) Dergisi

İran devriminden hemen sonra 5 Mayıs 1979 yılında Tahran’da yayın hayatına başlayan Varlıq dergisi, İran’da yayımlanan ve günümüze kadar devam eden ilk ve tek Türkoloji dergisidir. 2014 yılına kadar Prof. Dr. Cevat HEYET’in öncülüğünde ve baş editörlüğünde yayımlanan dergi, 2015 yılından itibaren M. Rıza Heyet’in baş editörlüğünde aynı özelliklerle Ankara’da yayımlanarak İran’a ve çeşitli ülkelere gönderilmektedir.

Türkiye, Azerbaycan, İran ve dünyanın çeşitli ülkelerinden bilim insanlarından oluşan bilim kuruluyla Varlıq dergisi Ocak 2021 tarihinden itibaren “uluslararası hakemli dergi” statüsü kazanmıştır.

Dergi; yılda dört kez olmak üzere her yılın mart, haziran, eylül ve aralık aylarının sonunda yayınlanır. Sıra sayılarının yanı sıra sosyal bilimler alanında özel sayılar ve kitap yayını da derginin diğer faaliyetlerini oluşturur.

Dergiye gönderilen makaleler, en az iki hakem tarafından çift taraflı kör hakemlik değerlendirmesine tabi tutulur. Makalelerin daha önce yayımlanmamış olması ve intihal içermediği şartı aranır.

Varlıq Dergisinin Kurucu Yayın Kurulu

2014 yılına kadar Prof. Dr. Cevat HEYET’in öncülüğünde ve baş editörlüğünde yayımlanan derginin kurucuları arasında Türk dili ve edebiyatı alanında faaliyet gösteren aydınlardan Prof. Dr. Hamit NUTKİ, Dr. Mehmet Ali FERZANE, Prof. Dr. Gulamhüseyin BEGDİLİ, Prof. Dr. Hamit MEHMETZADE, Hasan MECİDZADE “Savalan”, Kerim MEŞRUTEÇİ “Sönmez”, Timur PİRHÂŞİMİ, Aziz MUHSİNİ, Abdulkerim MENZURİ, Samet SERDARİNİYA, Ali KEMALİ ve Prof. Dr. Muhammet Taki ZEHTABİ yer almaktadır. Sonraki yıllarda Mir Hidayet HESARİ, İsmail HADİ, Büyük RESULOĞLU, Mehmet Rıza HEYET, Alirıza SARRAFİ, Hasan RAŞİDİ, İbrahim REFREF, Ekber AZAD, Hüseyin Muhammethani “Güneyli”, Haydar BAYAT, Tuğrul ATABAY, Muhammet Rıza GOÇİ, Dr. Muhammet Alim LEBİB ve İbrahim ARIKAN derginin yayın kurulunda yer almışlar. Üstat Muhammet Hüseyin ŞEHRİYAR ilk sayıdan ömrünün sonuna kadar derginin Şeref Üyesi olmuştur.
Derginin kuruluşunda büyük emeği geçen millî şair Bulut Karaçorlu SEHEND ise ilk sayı yayınlanmadan geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetmiştir.

Derginin 2015’ten itibaren başlayan ikinci döneminin genel yayın yönetmenliğini M. Rıza HEYET; dil editörlüğünü Prof. Dr. Gülsüm Killi YILMAZ (Rusça) ve Derya ERBİRSİN (İngilizce) yapmaktadır.

Derginin Adı ve Amacı

Varlıq adı, İran’da Türklerin varlığını inkâr politikasına karşılık Prof. Dr. Hamit Nutki tarafından önerilmiştir.
İsmail Bey Gaspıralı’nın “dilde, fikirde, işte birlik” düsturunu benimseyen Varlıq dergisi, İran’da Türk dili, edebiyatı ve kültürünün geliştirilmesini, standart Türk yazı dilinin tarihsel Batı Türkçesi temelinde yeniden oluşturulmasını, tahrif edilen Türk tarihinin objektif bir bakış açısıyla yeniden yazılmasını, Türklük bilincinin geliştirilmesini, Türklerin maddî ve manevî mirasının tanıtılmasını ve diğer Türk dil topluluklarıyla dil ve kültür bağlarının pekiştirilmesini amaçlamaktadır.

Derginin Dili

Türk ve Fars dillerinde yayımlanan derginin her sayısının ortalama yüzde sekseni Türkçe, yüzde yirmisi Farsçadır. Farsça yazıların muhatabı genellikle ana dilinde okuma yazması olmayan, fakat Türk dili, edebiyatı ve tarihine ilgi gösterenler ile Fars okuyuculardır. Derginin Farsça bölümünde genellikle Türklerin tarihi, dili ve kültürüyle ilgili asimilasyon politikaları doğrultusunda ileri sürülen iddialara yanıt niteliğinde bilimsel çalışmalar yer almaktadır.
Derginin yayımlandığı ilk yıllarda Türkçeyi okumakta zorluk çeken okuyucular için her sayının sonuna Türkçe-Farsça bir sözlük bölümü eklenmiştir. Ayrıca ikinci dönem Varlıq dergisinde tüm ilmî makalelerin Türkçe, Farsça ve bazen İngilizce ve Rusça özeti verilmektedir.

Derginin İçeriği

Varlıq dergisi Türk dili, edebiyatı ve kültürü alanında yazılmış olan bilimsel makaleleri, İran Türkleri başta olmak üzere Türk Dünyasının toplumsal meseleleriyle ilgili çalışmaları, Türkçe şiir ve kısa hikâyeleri, Türklük bilimiyle ilgili kitapların tanıtım yazılarını içeren bir dergidir.

Derginin Diğer Faaliyetleri

Varlıq dergisi, yayın faaliyetinin yanı sıra, Türk dili ve bu dilin yazılışında İran’da kullanılan Arap harfli Türk alfabesinin standartlaşması için çeşitli toplantılar ve sempozyumlar düzenlemiş, sempozyum sonuçlarını ise hem basılı hem de dijital ortamda yayınlamıştır. Prof. Dr. Hamit Nutki’nin “Yazı Kâideleri veya İmlâ Kılavuzu” kitabında önerdiği kurallara göre düzenlenen ve diğer dergi ve yayınlarda da büyük ölçüde uygulanan Varlıq imlâsı, Haziran 2000 ve Eylül 2001 tarihlerinde Türkmen ve Kaşkay yazarlarının da katılımıyla Tahran’da düzenlenen iki sempozyumda karara bağlanmıştır.
Dergi, aynı zamanda Türk dili, edebiyatı ve tarihiyle ilgili aşağıdaki kitapları neşretmiştir:

• HEYET, Cevat (1980), Azerbaycan Edebiyat Tarihine Bir Bakış I, Tahran.
• HEYET, Cevat  (1984), Mukayesetü’l-lugateyn, Tahran.
• NUTKİ, Hamit (1986), Yazı Kâideleri veya İmlâ Kılavuzu, Tahran.
• HEYET, Cevat  (1987), Türklerin Tarih ve Medeniyetine Bir Bakış, Tahran.
• HEYET, Cevat  (1987), Türk Dili ve Lehçelerinin Tarihi, Tahran.
• HEYET, Cevat  (1988), Azerbaycan Şifâhî Halk Edebiyatı, Tahran.
• HEYET, Cevat  (1990), Azerbaycan Edebiyat Tarihine Bir Bakış II, Tahran.
• HEYET, Cevat  (1995), Edebiyatşinaslık, Tahran.
• HEYET, M. Rıza (2006-2007), Dr. Cevat Heyet’in Makaleler Toplusu I-IV, Tahran.

Varlıq Hakkında Hazırlanmış Tezler

• BOSNALI, Sonel, Le fait turc en Iran et la revue Varlıq, yüksek lisans tezi, 1997, Institut National des Langues et Civilisations Orientales, Paris.
• HEYET, M. Rıza, Varlık Dergisinde Dilcilik Meseleleri, lisans tezi, 1998, Baku.
• MEMMEDOVA, Pervane, Varlıq Jurnalında Edebiyat Meseleleri, doktora tezi, 2000, Baku.
• İSMAİLOVA, Nezaket, Varlıq Jurnalında Şimali Azerbaycan Edebiyatının Neşri, doktora tezi, 1997, Nahcıvan Devlet Üniversitesi Filoloji Fakültesi.
• DELİCE, Neslihan, Varlık Dergisinin Bibliyografyası ve Bu Dergide Yer Alan Halk Edebiyatı ile İlgili Yazıların Değerlendirilmesi, yüksek lisans tezi, 2004, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Varlıq Dergisi ve Türkçenin Varlığı İçin Türkoloji Günü

Ankara Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü’nün 5 Mayıs 2011’de düzenlediği ve çeşitli üniversitelerden Türkologların da davet edildiği “I. Türkoloji Günü” adlı sempozyumda, Varlıq dergisinin ilk sayısının çıktığı 5 Mayıs günü “Türkoloji Günü” olarak ilân edilmiş ve her yıl mayıs ayının ilk haftasında “Türkçe’nin Varlığı İçin Türkoloji Günü” toplantıları çerçevesinde ilmî-akademik sempozyumlar düzenlenmektedir.

Genel

Varlıq dergisi Türk dili, edebiyatı ve kültürü alanında yazılmış olan bilimsel makaleleri, İran Türkleri başta olmak üzere Türk Dünyasının toplumsal meseleleriyle ilgili çalışmaları, Türkçe şiir ve kısa hikâyeleri, Türklük bilimiyle ilgili kitapların tanıtım yazılarını içeren bir dergidir. Dergi zaman zaman belli konulara ayrılmış özel sayılar da yayınlar.

Türkçe veya Farsçada yazılmış yazılar dikkate alınır. Eğer bu diller yazarların ilk dili değilse, gönderilmeden önce Türkçe (Farsça) konuşan bir meslektaşının gözden geçirmesi tavsiye edilir. Yazılar Dergi editörüne varliqdergisi@gmail.com adresinden e-posta yoluyla veya diskette aşağıda belirtilen adrese gönderilmelidir:

Mehmet Rıza Heyet
Ankara Üniversitesi
Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi
Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü
06100 Sıhhiye . Ankara
TÜRKİYE
E-posta: varliqdergisi@gmail.com
Tel: +90 538 281 13 09

Değerlendirme Süreci

Yazılar, Editörler tarafından uygun bulunduğu takdirde, değerlendirme için iki hakeme gönderilir. Hakemlerin ismi gizli tutulur. Yazıları editörler ve yayın kurulu da gözden geçirebilir ve öneride bulunabilir. Kitap tanıtmaları buna tabi değildir. Editör ve yardımcı editörler yazıların ve hakemlerin takibini yapar. Varlıq Dergisi, daha önce baskı olarak veya elektronik ortamda yayınlanmış çalışmaları dikkate almaz. Yazılar değerlendirme süreci tamamlandığında yazarına gerekli yönlendirmeler için geri gönderilir. Kabul edilmeyen yazılar yazarına iade edilmez.

Derginin Dili

Türk ve Fars dillerinde yayımlanan derginin her sayısının ortalama yüzde sekseni Türkçe, yüzde yirmisi Farsçadır. Farsça yazıların muhatabı genellikle ana dilinde okuma yazması olmayan, fakat Türk dili, edebiyatı ve tarihine ilgi gösterenler ile Fars okuyuculardır. Derginin Farsça bölümünde genellikle Türklerin tarihi, dili ve kültürüyle ilgili asimilasyon politikaları doğrultusunda ileri sürülen iddialara yanıt niteliğinde bilimsel çalışmalar yer almaktadır.
Derginin yayımlandığı ilk yıllarda Türkçeyi okumakta zorluk çeken okuyucular için her sayının sonuna Türkçe-Farsça bir sözlük bölümü eklenmiştir. Ayrıca ikinci dönem Varlıq dergisinde tüm ilmî makalelerin Türkçe, Farsça ve bazen İngilizce ve Rusça özeti verilmektedir.

Yazı Düzeni

Yazıların uzunluğu: Yazılar 10000 sözcükten daha uzun olmamalıdır. Daha uzun yazılar kısaltılması için yazarına geri gönderilecektir. Yazılar, Word veya her hangi bir RTF dosyası olarak kabul edilir.

Başlık Sayfası: Her yazının ilk sayfasında başlık, yazar(lar)ın ad(lar)ı, yazarın görev yaptığı kurum, başlığın kısa adı bulunmalıdır. Şekil ve tabloların sayısı da belirtilmelidir.

Tam adres: Yazarın tam adresi posta koduyla birlikte başlık sayfasının altında verilmelidir. Lutfen telefon ve faks numaraları ile e-posta adresi de ekleyiniz.

Anahtar sözcükler: Dizinleme maksadıyla 3-10 anahtar sözcük belirtilmelidir. Başlıkta kullanılan anahtar sözcükler burada da tekrarlanmalıdır.

Özet: Özet 1 sayfa ile sınırlı tutulmalı ve sonuçları da içine alarak bütün yazıyı özetlemelidir. Özette kısaltmalar ve alıntılamalar kadar “tartışılacaktır”, “değerlendirilecektir” gibi ifadelerden de kaçınılmalıdır. Özetler Türkçe ve İngilizce olarak her iki dilde de hazırlanmalıdır.

Metin: Yazı metni aşağıdaki bölümleri içermelidir: Giriş, Malzeme ve Metodlar, Sonuçlar ve Tartışma. Her bölüm içinde, (eğer kullanıldıysa), altbaşlıkların seviyeleri anlaşılır bir biçimde ayırt edilmelidir. Teşekkürler (eğer uygunsa) metnin sonuna eklenmelidir.

Dipnotlar: Dipnotlardan kaçınılmalıdır; eğer zaruri ise, uygun sayfanın altına yazılmalı ve ardarda numaralandırılmalıdır.

Alıntılar: Çok uzun alıntılar (40 sözcüğün üzerindeki) gösterilmeli ve metinde içerden yazılmalıdır. Alıntılarda yazar(lar)ın ad(lar)ı, yayının yılı kronolojik düzen içinde belirtilmelidir. Üç veya daha fazla yazar olduğu takdirde ‘v.d.’ kullanınız.Hazırlanmakta olan bir çalışma [yayımlanmamış inceleme] olarak belirtilmelidir. Meslektaşlarla yapılan kişisel sohbete dayalı alıntılamalar [kişisel görüşme] olarak gösterilmeli ve ad ve soyadları belirtilmelidir. Hem bunlar hem de yayımlanmamış çalışmalar Kaynaklarda verilmemelidir.

Metin içindeki Kaynaklar aşağıdaki gibi gösterilmelidir: yazarın adı ve yayının yılı sayfa sayılarıyla birlikte parantez içinde, yani ‘Korkmaz’ın (2003: 22-3) da belirttiği gibi’, veya, daha genel bir başvuruda: ‘Korkmaz’ın (2003) … söylediği anlaşılmaktır’.

Tablolar: Her tablo, tablo numarası ve adını ihtiva eden bir başlık taşımalıdır. Tablolar Arap sayıları ile verilmelidir. Eğer gerekli ise, semboller için yapılacak açıklamalar tablonun hemen altında gösterilmelidir.

Şekil açıklamaları: Şekil açıklamaları numaralandırılmalı ve sırasıyla dizilmelidir. Eğer bir şeklin birden daha çok kısmı varsa, her bir çerçeve tanımlanmadan veya kaynak olarak başvurulmadan önce, açıklama şeklin kısa bir tanımıyla başlamalıdır.

Şekiller: Yayına konulacak resimlerin profesyonel nitelikte çizim veya fotoğraflar olması gerekir. Şekil sayısı, yazar ve “konu” her şeklin altında açık bir biçimde belirtilmelidir. Elektronik ortamdaki siyah/beyaz iki renkli ve renkli resimlerin ölçüleri verildikten sonraki son çözünürlüğünün 300 dpi, çizgi çizimlerinin ise 800-1200 dpi olması gerekir. Yazıya konulan resimler .gif veya .jpeg formatlarında olmalıdır.

Kısaltmalar: Mümkün olduğunca yaygın terimler dışında, yalnızca ilk harflerin kullanıldığı kısaltmalardan kaçınınız. Kullanılan kısaltmaların alfabetik sırada bir listesini yapınız ve metin içinde ilk geçtiği yerde kısaltmayı parantez içinde yazınız.
Yazınızı A4 ölçüsündeki kağıda tek satır aralığı ve sağ ve sol sayfa kenarlarında 3 cm. boşluk bırakarak yazınız. Satır sonunda sözcük ayırmayınız. Metnin sağ kenar boşluğunu hizalamayınız. Yazının hakem ve editörler tarafından okunması kolay olmalıdır; yazım ve kaynak yanlışlarının dikkatli bir biçimde kontrol edilmesi gereklidir. Azerbaycan Türkçesindeki yazılarda Varlıq dergisinin yazım ve noktalama kuralları, Türkiye Türkçesindeki yazılarda Türk Dil Kurumu yazım ve noktalama kuralları geçerlidir.

Jargon ve gereksiz teknik dilden kaçınılmalıdır.

Kaynaklar

Kaynaklar her kaynağın ilk yazarının soyadına göre alfabetik olarak ve soyadları Büyük harflerle listelenmelidir. Yazar soyadlarını adlarının ilk harfleri izlemelidir. Birden çok yazarlı kaynaklarda bütün yazarlar belirtilmelidir; ‘v.d.’ yeterli değildir. Bunları parantez içinde yıl, başlık, dergi, cilt ve tam sayfalama takip etmelidir. Bir yazarın birden fazla yayını olduğu takdirde yayımlanış tarihine göre sıralanmalı; bir yazara ait aynı yılda basılmış yayınların yılları (1992a), (1992b) şeklinde gösterilmelidir. Dergi adlarında kısaltma kullanılmamalıdır. Dergi, tek çalışma (monografi) ve edisyon kitaplar eğri yazı ile dizilmelidir. Internet kaynaklarında mutlaka tarih belirtilmeli ve adresleri Kaynaklarda da verilmelidir.

Kaynaklar yazının sonuna aşağıdaki düzende eksiksiz olarak listelenmelidir:

Örnekler

(a) Süreli yayınlarda basılmış yazılar:

EREN H. (1950) Sibirya Türk dillerinde Moğol unsurları. Türk Dili Belleten , 14-15, 35-43.

KORKMAZ Z. (1959) Türkçede -acak/-ecek gelecek zaman (futurum) ekinin yapısı üzerine. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi , 17(1-2), 159-168.

SHATZ M., WELLMAN H., SILBER S. (1983) The acquisition of mental verbs: A systematic investigation of the first reference to mental states. Cognition , 14, 301-321.

SHÔGAITO, M., (1995) Uygur Text of the Boddhisattva-carya – Pelliot Ouïgour 4521 [Japonca]. Annals of Foreign Studies 31, 33-96, Faksimile: 21 levha, 75-96.

b) Tek çalışmalar:

EGOROV V.G. (1964) Etimologiçeskiy slovar’ çuvasskogo yazika . Çeboksari: Çuvasskoe knijnoe izdatel’stvo.

RÄSÄNEN M. (1957) Materialien zur Morphologie der Türkischen Sprachen . Helsinki: Studia Orientalia.

LAKOFF G., Johnson M. (1980) Metaphors We Live By . Chicago and London: The University of Chicago Press.

LANGACKER R.W. (1991a) Concept, Image, Symbol: The Cognitive Basis of Grammar . Berlin/New York: Mouton de Gruyter.

LANGACKER R.W. (1991b) Foundations of Cognitive Grammar , Vol. II: Descriptive Application . Stanford: Stanford University Press.

(c) Edisyon kitaplar:

MAUE D. (1983) Zu den Dentalen im Brahmi-Uigurischen. Sprachen des Buddhismus in Zentralasien içinde, (K. RÖHRBORN and W. VEENKER), ss. 53-64, Wiesbaden.

PUTZ M. (ed.) (1994) Language Contact and Language Conflict . Amsterdam: John Benjamins.

(d) İnternet kaynakları:

GENCELİ, Mehdi (2006) İsmail Gaspıralı’nın Vefatı Azerbaycan Matbuatında. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 16, Sayı 1, Mart 2019, 9-44. DOI: 10.1501/MTAD.16.2019.1.2 (Erişim tarihi: Gün/Ay/Yıl)

Telif Hakkı

Yayımlanması kabul edilmiş yazılar derginin telif hakkı olur ve yayıncının yazılı izni olmadan tamamı veya bir kısmı her hangi yolla çoğaltılamaz.

Başka kaynaklardan alınmış resim, tablo v.b. şeylerin çoğaltılması için gerekli iznin sağlanması yazarın sorumluluğundadır.