Prof. Dr. Esmira FUAD 11-1

ÖZET: Prof. Dr. Esmira FUAD, “Hamid Nutki’nin Manzûmelerinde Tarihîlik ve Çağdaşlık”, Varlıq: Üç Aylık Türk Dili, Edebiyatı ve Kültürü Dergisi, İkinci Dönem, Sayı: 11 (Bahar 2018/1397), ss. 101-107

Güney Azerbaycan edebiyatının önemli kolu olan manzumelerdeki tarihîlikle çağdaşlığın kesişmesi, okuyucunun gerçek hayat olaylarına tarihî-kronolojik süreklilikle inandırılmasına temel oluşturur. Yenilikçi şair Hamid Nutki bu süreklilikle kale aldığı “Tebriz” manzumesiyle büyük güce mutlak inanç duygılarını okuyucuya aşılar. Karakteristik simalarla zengin olan “Tebriz”, “Destan Ölmez” ve “Güneş” manzumelerinde tarihîlik ve çağdaşlık ilkelerinin karakterik özelliklerini izleyebiliriz. “Tebriz” manzumesine şair üç bin yıllık muhteşem tarih yaşamış devrimler beşiği koca Tebriz’in tarihini varaklamakla başlar ve ağır yılların olaylarını art arda sıralar. Yakın ve uzak geçmişte gerçekleşen tarihî olaylar şaşırtıcı dikkat, doğal ve etkili anlatımla tasvir edilir.

Açar Sözler: Hamid Nutki, Tarihîlik, Çağdaşlık, Yenilikçi Edebiyat, Tebriz, Güney Azerbaycan.

چکیده: پروفسور دکتر اسمیرا فواد، “منظومه‌های حمید نطقی از منظر تاریخ و دوره معاصر”، وارلیق: فصلنامه زبان، ادبیات و فرهنگ ترکی، دوره دوم، شماره 11 (بهار 1397/2018)، صص. 107-101.

تلاقی مسائل تاریخی و معاصر در منظومه‌ها که یکی از شاخه‌های مهم ادبیات آذربایجان جنوبی است، باور خواننده نسبت به تداوم تاریخی حوادث واقعی زندگی را تقویت می‌کند. حمید نطقی شاعر نوگرا در منظومه «تبریز» که بر اساس همین مداومت به رشته تحریر درآورده، احساس باور مطلق به قدرت بزرگ را به خواننده تلقین می‌کند. در منظومه‌های «تبریز»، «داستان نمی‌میرد»، «خورشید» که حاوی شخصیت‌های کاراکتریستیک فراوانی است، می‌توان ویژگی‌های کاراکتریستیک دوره‌های تاریخی و معاصر را رهیابی نمود. شاعر منظومه «تبریز» را با سیر در تاریخ باشکوه سه هزار ساله شهر باستانی و انقلابی تبریز آغاز کرده و حوادث سال‌های پرمشقت را به ترتیب به تصویر می‌کشد. حوادث تاریخی در گذشته دور و نزدیک با دقتی اعجاب‌انگیز و با بیانی طبیعی و تأثیرگذار افاده می‌گردد.

کلیدواژه‌ها: حمید نطقی، دوره‌های تاریخی، دوره معاصر، ادبیات نوگرا، تبریز، آذربایجان جنوبی

قایناقلار:

(ی.آ.ی) (1983)، جنوبی آذربایجان ادبیاتی آنتولوگیاسی، جیلد 2-1، علم یایینلاری، باکی.

ابراهیموف، م (1980)، جنوبدان اثرلر، جیلد 7، (ی.ائـ.ی).

افندی‌یف، تیموچین (2011)، مدنیتده تاریخی‌لیک و معاصیرلیک، تحصیل یایینلاری، باکی.

امیروف، س (2007)، حرارتی سنگیمه‌ین اوجاق، بو کروانین یولو گونئیه‌دیر، نورلان یایینلاری، باکی.

ترلان هاشم (1997)، دورنالار گلنده، (ی.ائـ.ی)، تبریز.

ترلان، هاشم (1379). یولجو یولوندا گرک، (ی.ائـ.ی)، تهران.

سؤنمز،  ک. م (1989)، قارانقوش یازی گؤزلر، یازیچی یایینلاری، باکی.

شهریار، محمد حسین (1993)، “یالان دونیا”، آذربایجان آنسیکلوپدیسی، باکی.

غریبلی، ای (2014)، “ادبیات سرحد تانیمیر”، جنوبی آذربایجان ادبیاتی و مدنیتی ایله باغلی مقاله و اوچرکلر، علم و تحصیل یایینلاری، باکی.

قاسیموف، هیمالای (2008)، آذربایجان دراماتورگیاسی: تاریخی‌لیک و معاصیرلیک، نورلان یایینلاری، باکی.

ممدلی، غ. (1947)، “خیابانی”، انقلاب و مدنیّت، سایی:‌۲، باکی.

نطقی، حمید (آیتان) (2005)، سئچیلمیش اثرلری، آوراسیا پرس یایینلاری، باکی.