• Pərvanə MƏMMƏDLİ 25-3 / Genceli Nizami

Özet

Ünlü Azerbaycan Alimlerinin Araştırmalarında Nizami Mirası

Pervane MEMMEDLİ

Genceli Nizami, ünlü Azerbaycan alimlerinin eserlerinde daima dikkat merkezinde olmuş, bu dahi şairin mirasına zaman zaman başvurulmuşt

Azerbaycan’ın görkemli doğubilimcilerinden Rüstem Aliyev’in Nizami’nin milli mensubiyeti, ait olduğu kuşak, Farsça yazmasının nedenleri, Nizami yaratıcılığında tarih anlayışı, dahi şairin sanatsal tutum meselelerine aydınlıq getiren en ciddi araştırmalardan sayılabilir.

Alimin Nizami yaratıcılığına hasredilmiş ciddi bilimsel merak doğuran araştırmalarında Türk güzeli karakterinden geniş bilimsel tahlil esasında söz edilir.

Başka bir edebiyatbilimci Cevad Heyet, Nizami’nin etklendiği kaynakları, aynı zamanda kendisinden sonraki edebiyata etkisi meselelerini araştırma konusuna çevirir. Yaşar Karayev ve Gulamhüseyin Begdili’nin makaleleri ise şairin yaratıcılğının çeşitli aşamalarının yeni bağlamda araştırılmasına ayrılmıştır.

Anahtar sözcükler: Nizami araştırmaları, M.E.Resulzade, Rüstem Aliyev, Cevad Heyet, Yaşar Karayev, Gulamhüseyin Begdili.

Xülasə

Tanınmış Azərbaycan Alimlərinin Tədqiqatında Nizami İrsi

Pərvanə MƏMMƏDLİ

Nizami Gəncəvi tanınmış Azərbaycan alimlərinin yaradıcılığında daim diqqət mərkəzində olmuş, bu dahi şairin irsinə zaman-zaman müraciət edilmişdir.

Azərbaycanın görkəmli şərqşünaslarından Rüstəm Əliyevin Nizaminin milli mənsubiyyəti, mənsub olduğu nəsil, farsca yazmasının səbəbləri, Nizami yaradıcılığında tarix məfhumu, dahi şairin bədii tutum məsələlərinə aydınlıq gətirən ən ciddi araşdırmalardan hesab edilə bilər.

Alimin Nizami yaradıcılığına həsr olunmuş ciddi elmi maraq doğuran araşdırmalarında türk gözəli obrazından geniş elmi təhlil əsasında bəhs açılır.

Başqa bir ədəbiyyatşünas Cavad Heyət Nizaminin təsirləndiyi mənbələri, həm də özündən sonrakı ədəbiyyata təsiri məsələlərini araşdırma obyektinə çevirir. Yaşar Qarayev və Qulamhüseyn Bəgdilinin məqalələri isə şairin yaradıcılığının müxtəlif mərhələlərinin yeni aspektdə tədqiqinə həsr olunmuşdur.

Açar sözlər: Nizamişünaslıq, M.Ə.Rəsulzadə, Rüstəm Əliyev, Cavad Heyət, Yaşar Qarayev, Qulamhüseyn Bəgdili.

Abstract

Nizami’s Heritage in The Research of Well-Known Azerbaijani Scientists

Parvana MAMMADLI

Types of words have been classified in many ways, from the past to the present. With these classifications, words are divided into different types according to their meanings and tasks in traditional grammar, and over time they have expanded with new classifications by linguists. Furthermore, in the modern grammar, different methods of classifying word types have been considered and many classifications have been made.

Looking at the existing classifications, it is possible to say that they have different sides, as they have similarities among themselves. However, although there is no common opinion on how words should be classified, the method of these classifications intersects at common points in both traditional and modern grammar. Therefore, which criteria are used in various classifications are the subject of our study. By determining these criteria, light will be shed on the differences of classifications that differ so much from the past to the present.

In order to determine the criteria used in the classification of words, the studies that have given direction to the ones after them and the ones that have come forward have been examined within the classifications made since time immemorial. Based on this, it is determined which criteria are used.

Keywords: Heritage of Nizami, Rustam Aliyev, M.A. Rasulzadeh, Javad Heyat, Yashar Garayev, Ghulamhuseyn Begdeli.

چکیده

میراث نظامی گنجوی در تحقیقات پژوهشگران معروف آذربایجان

پروانه ممدلی

نظامی گنجوی همواره در مرکز توجه پژوهشگران و اندیشمندان معروف آذربایجان قرار داشته و آثار این شاعر پر نبوغ مورد بررسی قرار گرفته است.

تحقیقات رستم علی‌یف شرقشناس برجسته آذربایجانی در زمینه تعلق ملی نظامی، تبار، علل فارسی‌نویسی نظامی، مفهوم تاریخ در آثار او از جمله پژوهش‌های بسیار مهمی است که موجب روشن‌تر شدن نگرش هنری نظامی گنجوی به مسائل مختلف شده است.

یکی از تحقیقات این اندیشمند در آثار نظامی به شخصیت «زیبای ترک» اختصاص یافته که به صورت علمی مورد بررسی قرار گرفته است.

جواد هیئت یکی دیگر از محققینی است که منابع و آثار مورد استفاده نظامی و همچنین تأثیری که او بر شعرای پس از خود داشته را بررسی کرده است. یاشار قارایف و غلامحسین بیگدلی نیز در مقالات خود به بررسی مراحل مختلف خلاقیت ادبی نظامی با نگرشی جدید پرداخته‌اند.

کلیدواژه‌ها: نظامی‌شناسی، محمد امین رسولزاده، رستم علی‌یف، جواد هیئت، یاشار قارایف، غلامحسین بیگدلی.

Qaynaqlar
AĞAMİROV, Cahan (2015). “İran Ədəbiyyatşünaslığında Nizami Gəncəvi irsinin öyrənilməsi və tədqiqi”, Monoqrafiya, 148 s., Bakı.
BƏGDİLİ, Qulamhüseyn (1984). «Firdovsi Şahnaməsi ilə Nizami İsgəndərnaməsinin ədəbi əlaqələri haqqında», Varlıq, 1984, Sayı: 55, ss. 23-24.
BƏGDİLİ, Qulamhüseyn (1991). «Nizaminin Xosrov və Şirin mənzuməsində əsas surətlərin təhlili”, Varlıq, 1991, Sayı: 80, ss. 33-44.
Əliyev Rüstəm (c) (1983). «Nizaminin dövrü, şəxsiyyəti və yaradıcılığı», Varlıq, 1983, Sayı: 44, s.49.
ƏLİYEV, Rüstəm (1990). «Nizaimi əsərlərində işlənnmiş türk sözləri», Ədəbiyyat və incəsənət qəzeti, 26 iyul 1990.
ƏLİYEV, Rüstəm (a) (1983). “Nizami poemalarında Qıpçaq-oğuz gözəli», Varlıq, 1983, Sayı: 42, s. 34.

ƏLİYEV, Rüstəm (b) (1983). «Nizaminin doğma xalqına məhəbbəti», Varlıq, 1983, Sayı: 43, ss.33-36.
HEYƏT, Cavad (1988). «Füzulinin Leyli və Məcnun mənzuməsinə Nizami və digər şairlərin təsiri”, Varlıq, 1988, Sayı: 66, s.15
HEYƏT, Cavad (1991). «Nizami haqqında », Varlıq, 1991, Sayı: 80, ss.45-61
MƏMMƏDOVA, Pərvanə (2000). “Varlıq jurnalımda ədəbiyyat məsələləri”, Monoqrafiya, 200 s., Elm Yay., Bakı.
QARAYEV, Yaşar (1990). “Xoş gəlmisən”, Varlıq, Karvan jurnalı, sentyabr, 1990.
RƏSULZADƏ, M.Ə. (1991). “Azərbaycan şairi Nizami”, 246 s., Bakı.