Ali Asgar CEMRASİ 11-1

ÖZET: Ali Asgar CEMRASİ, “İki Ünlü Türk Şairi Hasta Kasım ve Tilimhan Örneklerinde Edebî Munazara ve Yer-Gök Savaşı”, Varlıq: Üç Aylık Türk Dili, Edebiyatı ve Kültürü Dergisi, İkinci Dönem, Sayı: 11 (Bahar 2018/1397), ss. 71-89

Bu çalışmada, Tilimhan’a ait olduğu ifade edilen Gök ve Yer kasidesiyle Hasta Kasım’ın şiir divanında bulunan Gök ve Yer kasidesi kaşılaştırılmıştır. İnceleme sonucu, her iki kasidenin de küçük farklılıklara karşın aynı olduğu tespit edilmiştir. Oysa ki Hasta Kasım Afşarlar döneminde yaşarken, Saveli Tilimhan İran’ın merkez bölgesinde ve Fethali Şah Kacar döneminde yaşamıştır. Tilimhan’ın divanında münazara biçiminde durum ifadesinin iki örneğine yer verilmiştir: Biri yer ve göğün konuşması ve diğeri koyun ve üzüm ğacının münazarası.

Açar Sözler:  Tilimhan, Hasta Kasım, Edebî Munazara, Yer ve Gök.

چکیده: علی اصغر جمراسی، “نگاهی به تاریخچه‌ مناظره ادبی با تأکید به پیکار اسمان و زمین از منظر دو شاعر نامدار ترک: خسته قاسیم و تیلیم‌خان به انضمام ترجمه آن به ترکی خلجی”، وارلیق: فصلنامه زبان، ادبیات و فرهنگ ترکی، دوره دوم، شماره 11 (بهار 1397/2018)، صص. 89-71.

در این مقاله، قصيده آسمان و زمين منتسب به تيليم‌خان با قصيده آسمان و زمين كتاب اشعار خسته قاسيم مورد مقايسه قرار داده شده است. نتیجه حاصله نشان می‌دهد كه  با تغييرات جزئي هر دو قصيده يكي است و قصیده آسمان و زمين تيليم‌خان ساوه‌اي همان است كه در ديوان اشعار تيليم‌خان آورده شده است. با اين تفاوت كه خسته قاسيم در دوره افشاريه مي‌زيسته و تيليم‌خان ساوه‌اي از شاعران بنام خطه مركز ايران معاصر با فتحعلي شاه قاجار است.

در ديوان تيليم‌خان دو نمونه از بيان زبان حال كه بشكل مناظره برگزار شده ملاحظه مي‌گردد؛ يكي گفتگوي آسمان و زمين و ديگري مناظره  قويون و موو (ميش با درخت انگور) است.

کلیدواژه‌ها: تیلیم‌خان، خسته قاسم، مناظره ادبی، آسمان و زمین

منابع

امير معزي، محمد بن الملک (1385). ديوان اشعار، محمدرضا قنبري، چ. اول، نشر زواري، تهران.

اميري، اسدالله (1386). حکيم تيليم خان ديواني، قم.

انوشه، حسن (1376). دانشنامة ادب فارسي، ج. دوم، چ. اول، سازمان چاپ و انتشارات، تهران.

بهار، محمدتقي (1342). سبک شناسي (تاريخ تطور شعر فارسي)، به کوشش عليقلي محمودي بختياري، چ. اول، موسسة مطبوعات علمي، تهران.

پورجوادي، نصرالله (1385). زبان حال در عرفان و ادبيات پارسي، چ. اول، انتشارات هرمس، تهران.

دائره‌المعارف بزرگ اسلامی (1384). زير نظر: کاظم موسوی بجنوردی؛ سازمان انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،چ. اول، تهران.

سنايي غزنوي، ابو الحمد­بن‌­آدم (1377). حديقه الحقيقه، تصحيح محمد روشن، چ. اول، نشر نگاه، تهران.

صفا، ذبيح‌الله (1372). تاريخ ادبيات در ايران، چ. سيزدهم، انتشارات فردوس، تهران.

عبادي قاراخانلو، محمد (1384). خسته قاسيم، نشر اختر، تبریز.

قرآن کريم

ميداني، احمد­ بن ­محمد (1394). مجمع الامثال: همراه با معادل فارسي، ترجمه: مصطفي تراويده، عصر زندگي، تهران.

ميرصادقي، ميمنت (1385). واژه‌نامة هنر شاعري، چ. سوم، انتشارات مهناز، تهران.